Czy dieta wegetariańska jest zdrowa dla dzieci?

Wegetarianizm jest obecnie bardzo popularnym sposobem odżywiania. Termin 'wegetarianizm' pochodzi od łacińskiego słowa vegetarius i oznacza 'roślinny'. Dieta wyklucza zarówno mięso, jak i ryby, jednak w odróżnieniu do weganizmu, dopuszcza potrawy pochodzenia zwierzęcego takie jak mleko, jajka i sery. Pomimo rosnącej popularności i uzyskania pozytywnej opinii Instytutu Żywności i Żywienia oraz Ministerstwa Zdrowia, wegetarianizm budzi wiele kontrowersji. Jest to spowodowane obecnością wielu mitów, które krążą zarówno w Internecie, jak i w prasie, gdzie pewne stwierdzenia bazują jedynie na subiektywnych odczuciach. Poniższy artykuł ma na celu przedstawienie zalet i wad stosowania diety wegetariańskiej. 

Prawidłowy rozwój dziecka a wegetarianizm

Pierwszy mit dotyczy prawidłowego rozwoju dziecka i przekonania o tym, że nie jest on możliwy bez udziału białka zwierzęcego. Białko zwierzęce można całkowicie zastąpić białkem pochodzenia roślinnego, jednak niezbędne do tego są rośliny strączkowe. Należą do nich zarówno soczewica (zielona, czerwona, brązowa), fasola, groch, soja. Zarówno badania brytyjskie, jak i polskie potwierdzają, że dzieci na diecie wegetariańskiej prawidłowo się rozwijają, a ich masa i wzrost są w normie.

Problemy ze zdrowiem występują wtedy, gdy dieta nie jest odpowiednio zbilansowana. Faktem jest, że produkty roślinne zawierają substancje antyodżywcze, takie jak szczawiany, fityniany, taniny. Związki te nie tworzą wchłanianych kompleksów przez system pokarmowy, ale również hamują przyjmowanie składników mineralnych. Odpowiednie zbilansowanie bazuje na różnorodnej diecie opartej na produktach z różnych kategorii. To wymaga zaś dużej wiedzy i znajomości zależności pomiędzy poszczególnymi substancjami i związkami. Duża ilość produktów zbożowych może okazać się zbyt tucząca, a z drugiej strony, wysoki udział błonnika w diecie podrażnia układ pokarmowy. Z kolei nadmiar białka obciąża takie narządy jak wątroba i nerki. Brak odpowiedniej ilości witamin, przede wszystkim D i B12, niesie ze sobą ryzyko wystąpienia niedokrwistości megaloblastycznej, krzywicy, osteoporozy. W konsekwencji niedobór witamin zaburza funkcjonowanie młodego człowieka i hamuje jego rozwój fizyczny i psychiczny. Witaminy B12 i D powinno się suplementować w postaci tabletek, gdyż żadna z wegetariańskich potraw nie pokrywa wymaganego zapotrzebowania. Witamina B12 spełnia ważne funkcje w organizmie. Jest niezbędna do syntezy DNA, odpowiada też za odpowiedni metabolizm kości. Każda suplementacja powinna odbywać się pod okiem specjalisty.

Wegetarianizm w Polsce

Dieta wegetariańska pomimo, że jest w Polsce coraz mniejszym wyzwaniem, to wciąż nim pozostaje ze względu na nawyki żywieniowe wielu Polaków i przywiązanie do mięsa w kuchni. Stąd często w szkołach i przedszkolach posiłki bazują głównie na mięsie. To z kolei zmusza rodziców do ich samodzielnego przygotowywania, co niejednokrotnie jest bardzo czasochłonne. Jeśli wszyscy rówieśnicy jedzą mięso, dziecko może czuć się wyobcowane. Istnieje jednak rozwiązanie tego problemu, którym jest wybór przedszkola dla wegetarian lub wegan. Większość restauracji serwuje również potrawy bezmięsne, a także dostosowane do nietolerancji pokarmowych takich jak alergie na laktozę czy gluten. Jeśli decydujemy się wyłącznie na potrawy powstałe z EKO produktów, to musimy liczyć się z wysokimi kosztami diety. Dostępność ekologicznych produktów jest już większa, natomiast wciąż mała w porównaniu z innymi krajami europejskimi.

Zagrożenia diety wegetariańskiej dla dzieci

Dieta wegetariańska może być szkodliwa i odbijać się negatywnie na zdrowiu dziecka jeśli jest nieodpowiednio zaplanowana! Kluczem jest wiedza na temat właściwości konkretnych produktów odżywczych. Jeśli obawiamy się, że sami nie jesteśmy w stanie ułożyć odpowiedniej diety dla dziecka, to warto zasięgnąć porady specjalistów - dietetyka oraz lekarza dla wegetarian, który będzie nadzorował prawidłowy rozwój dziecka.  Dieta, szczególnie dla dziecka, nie może być monotonna i bazować na tych samych produktach. Tak na przykład soja może być dostarczana w mleku sojowym, które jest dostępne w różnych wariantach smakowych. W przypadku starszego dziecka możemy zachęcić go do udziału w warsztatach kulinarnych dla dzieci, podczas których nasze pociechy nauczą się samodzielnie przygotowywać atrakcyjne dania wegetariańskie, ze zdrowymi deserami (również dla wegan) włącznie. 

Potraktuj wegetarianizm poważnie

Do prawidłowego funkcjonowania małego wegetarianina niezbędne są witaminy i minerały, które znajdziemy w orzechach, suszonych owocach, nasionach chia. Schorzenia, jakie na pewno nie dotykają wegetarian to te, których źródłem jest złe jakościowo mięso i obecne w nim antybiotyki, konserwanty, leki oraz bakterie. Wegetarianie są również w grupie niskiego ryzyka jeśli chodzi o choroby układu krążenia, otyłość, nowotwory i cukrzycę typu drugiego. Dzieci stosujące dietę wegetariańską, z reguły stronią od niezdrowego jedzenia, fast foodów i potrafią znaleźć ich odpowiedniki w ulubionych przekąskach w wersji ekologicznej. Należy pamiętać, że wegetarianizm to nie tylko sposób odżywiania, ale również ideologia, która ma wykształcić w dziecku empatię i wrażliwość na cierpienie zwierząt, zwracając uwagę na aspekt ich niehumanitarnego traktowania. 

Aleksandra Kowalczyk