Muzeum Etnograficzne w Rzeszowie

Muzeum Etnograficzne im. F. Kotuli to jeden z oddziałów Muzeum Okręgowego, który mieści się przy ulicy Rynek 6 w Rzeszowie. Rzeszowskie zbiory obejmują liczne rękopisy, ubiory, narzędzia, rysunki, fotografie i nagrania związane z obyczajami Rzeszowszczyzny.

Wystawa stała 

Na wystawie  'Na co dzień i od święta' prezentowane są ubiory codzienne jak i stroje świąteczne, noszone  na wsi pod koniec XIX i na początku XX w. przez Rzeszowiaków, Lasowiaków i Pogórzan. Na ekspozycji widoczne jest bogactwo stroju ludowego i kunszt ludowych wytwórców, które mogą stać się inspiracją w przenoszeniu wzorów i motywów do współczesnego rzemiosła artystycznego.

Na wystawie oprócz elementów odzieży znalazły się eksponaty etnograficzne ilustrujące temat pozyskiwania surowca, techniki zdobienia elementów stroju, a także przedmioty związane z dbałością o wygląd. Wszystkie elementy strojów, eksponaty etnograficzne oraz zdjęcia archiwalne pochodzą ze zbiorów Muzeum Etnograficznego im. Franciszka Kotuli w Rzeszowie. Ekspozycji towarzyszy katalog pt. 'Na co dzień i od święta' oraz strona internetowa, dzięki której można poszerzyć wiadomości zdobyte podczas zwiedzania wystawy (www.ubioryludowe.muzeumetnograficzne.rzeszow.pl)

Ekspozycja została przygotowana w 35 rocznicę śmierci patrona Muzeum - Franciszka Kotuli.

W zbiorach Muzeum znajduje się bogata kolekcja strojów ludowych, która została przez niego zapoczątkowana. Założyciel Muzeum jest również autorem dwóch części Atlasu Polskich Strojów Ludowych (Strój Rzeszowski z 1951 r. i Strój Łańcucki z 1953 r.- w 2018 roku mija 65 lat od wydania), jednych z pierwszych powojennych opracowań dotyczących stroju ludowego oraz publikacji 'Poszukiwanie metryk dla stroju ludowego' (1954 r.).  W sumie Franciszek Kotula napisał 16 artykułów i publikacji dotyczących stroju ludowego. Zwracał on też szczególną uwagę na elementy odzieży w badaniach terenowych. Dzięki niemu Archiwum Muzeum bogate jest w notatki opisujące stroje noszone przez mieszkańców okolic Rzeszowa, oraz przedstawiające je fotografie i rysunki ukazujące przede wszystkim detale zdobień.

Koncepcja wystawy uwzględnia nowe trendy w wystawiennictwie i oczekiwania współczesnego odbiorcy. W 2017 roku w  ramach realizowanego zadania wytypowane obiekty z kolekcji zostały poddane renowacji i  konserwacji (m. in.  'obręcz' -pas  z metalowych członów z klamrą w kształcie stożka, który w XIX w. i na początku XX w. we wsiach w okolicach Łańcuta i Przeworska była ważnym atrybutem obrzędowego stroju ślubnego panny młodej, nakładanym na gorset. Wykonawcami tego typu pasów byli rzemieślnicy krakowscy. W powszechnym przekonaniu obręcz była rękojmią udanego małżeństwa i licznego potomstwa). Na wystawie prezentowane są elementy ludowego stroju rzeszowskiego, przeworskiego, łańcuckiego, lasowiackiego i Pogórzan, które znajdują się w zbiorach naszego Muzeum. Ekspozycja przedstawia ubiory codzienne, świąteczne i obrzędowe oraz wybrane elementy zdobnicze w określonych kontekstach i funkcjach. Jej uzupełnieniem są zdjęcia archiwalne, pochodzące z muzealnego archiwum fotograficznego (część z nich została wykonana w znanym rzeszowskim zakładzie Edwarda Janusza, działającego w latach 1886-1950).

Wystawa została zrealizowana w ramach programu 'Wspieranie działań muzealnych' dofinansowanego przez MKiDN oraz marszałka Województwa Podkarpackiego pt. 'Modernizacja wystawy stałej 'Na co dzień i od święta'. Projekt został zrealizowany we współpracy z Polskim Towarzystwem Ludoznawczym.

Muzeum organizuje również liczne wystawy czasowe, które zaciekawią zarówno najmłodszych, jak i dorosłych gości. Oddział etnograficzny specjalizuje się w organizacji licznych przedsięwzięć związanych z regionalnym folklorem, publikacji, warsztatów, wystaw, programów edukacyjnych. Muzeum zaprasza dzieci i młodzież na wszystkich etapach edukacji, od szkoły podstawowej do liceum.

Lekcje i warsztaty dla dzieci

Zgodnie z myślą patrona muzeum Franciszka Kotuli, Muzeum Etnograficzne w Rzeszowie naucza o folklorze rozumianym jako świadectwo i dokument czasów. Ten ważny ośrodek kultury regionalnej prowadzi ponadto działalność edukacyjną, w ramach której dzieci i młodzież mogą poznać wiele interesujących aspektów folkloru lokalnego. Do oferty Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie należy m.in. organizacja warsztatów grupowych dla dzieci, podczas których najmłodsi mogą poznać genezę wielu współczesnych tradycji i zwyczajów, np. obchodzenia Sylwestra czy pozostawiania pustego nakrycia na świątecznym stole, jak również zgłębić techniki wyrobu tradycyjnych ozdób ubioru (tzw. 'krajek' wykonanych z pasków włóczki), które wykorzystywali niegdyś Wikingowie i Słowianie. Nauczyciele oferują również naukę wyrobu unikalnych kartek świątecznych oraz zabawek na choinkę z użyciem bibuły, słomy i opłatka. Przy Muzeum Etnograficznym w Rzeszowie działa także ważna pracownia rękodzieła Moniki Beszterdy, która naucza tradycyjnej techniki tkackiej. Oprócz zajęć warsztatowych, organizowane są także nieodpłatne lekcje muzealne poruszające szeroki zakres tematów związanych z historią i dawnymi obyczajami. W czasie lekcji muzealnej, mali goście Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie mogą m.in. poznać dzieje emigrantów z przełomu XIX i XX wieku, dowiedzieć się na czym polega misja etnografa i instytucji muzeum oraz zrozumieć obyczaje mieszkańców wsi Rzeszowszczyzny. 

Lekcje w muzeum dla szkół

Muzeum Etnograficzne w Rzeszowie oferuje również lekcje muzealne dla szkół (od szkoły podstawowej do liceum), w cenie 7 zł od osoby. Zajęcia realizowane są w formie warsztatowej lub multimedialnej. Lekcje trwają 45 minut i poruszają wiele ciekawych tematów, które z pewnością rozbudzą ciekawość gości, m.in. życie człowieka w epoce kamienia, misja archeologa, dzieje garncarstwa i rozwój rolnictwa czy powstawanie pierwszych dokumentów pisanych. Dla starszych uczniów przygotowano cały szereg tematów związanych z historią, historią sztuki oraz konserwacją zabytków. 

Archiwum muzealne otwarte jest od wtorku do piątku w godzinach 9:00 do 15:00.

Po więcej zdjęć z wystawy stałej zapraszamy do galerii (zakładka po lewej stronie).