Pustynia Błędowska

Pustynia Błędowska nazywana 'Polską Saharą' to największy obszar występowania piasków śródlądowych w Europie i jedna z ważniejszych atrakcji turystycznych południowej Polski. Strefa lotnych piasków jest wyjątkowo ciekawa pod względem przyrodniczym i krajobrazowym. Na piaszczystym obszarze występuje niepowtarzalna, specyficzna roślinność, a pośród niej spotkać można wiele ptaków i owadów. Pustynia leży na pograniczu dwóch wyżyn, Śląskiej i Olkuskiej. Powstała głównie przez ingerencję człowieka w środowisko, lecz do jej powstania przyczyniły się też czynniki naturalne. 

Geneza, charakterystyka i ciekawostki 

Tereny Olkusza, na których obecnie rozciąga się pustynia, dawniej zajmowały drzewa, lecz obszar ten został wykarczowany wraz z rozwojem górnictwa i hutnictwa, mającym swój początek w XIII wieku. Wycinka lasu odsłoniła pokłady piasków i zapoczątkowała naturalne procesy przewiewania piasku, tworząc tym samym specyficzny mikroklimat, którzy umożliwił powstanie tak zwanej pustyni antropologicznej. Wraz z upływem czasu, w okresie międzywojennym, na obszarze obecnej Pustyni Błędowskiej zaczęły pojawiać się naturalne zjawiska pustynne, takie jak burze piaskowe i wydmy. Nieco później teren pustyni wykorzystywany był jako poligon dla żołnierzy. Do dziś przetrwały tu pozostałości po bunkrze z II wojny światowej. 

Z powstaniem pustyni wiąże się także legenda, według której jej twórcą jest diabeł, którego celem było zasypianie piaskiem olkuskiej kopalni srebra, jednak nim doleciał on do kopalni, zahaczył workiem z nadmorskim piaskiem o pobliską wieżę kościoła i rozsypał jej zawartość.   

Obecna długość obszaru zajmowanego przez Pustynię Błędowską to 10 km, a szerokość to 4 km. Pustynia podzielona jest doliną Białej Przemszy i porastającą ją pasem roślinności. Ten naturalny podział wydziela nam część północną i południową, z których ta druga dominuje obszarowo nad pierwszą. Na piaskach występuje aż 350 gatunków roślin o charakterze pustynnym lub nadmorskim.  Pośród nich znajdują się gatunki unikatowe, np. dziewięćsił bezłodygowy. Wśród świergotu ptaków usłyszeć tu można skowronka borowego lub świergotka polnego. Na marginesie warto dodać, że ten niezwykły teren pustynny został wykorzystany przy kręceniu ekranizacji 'Faraona' B. Prusa. 

Ścieżki edukacyjne 

Jak zwiedzać Pustynię Błędowską? Wystarczy wykorzystać przecinające ją ścieżki dydaktyczne. Jedna z nich, oznaczona czerwonymi znakami, zaczyna się na ul. Rudnickiej w Kluczach, wiedzie nas przez pustynię, ukazując wiele chronionych gatunków fauny i flory, zaś kończy się nad Białą Przemszą. Jeśli pójdziemy krótszą ścieżką za znakami czarnymi, zobaczymy obrzeża pustyni. Inne szlaki dydaktyczne powiodą nas doliną Białej Przemszy i rzeki Białej. Pustynia Błędowska to idealne miejsce na wędrówkę pieszą lub konną.